Wat zit je daar nou, zeg nou eens gewoon wat je voelt…..hallo?…..als het dan echt belangrijk wordt zegt meneer niks meer. Geef nou eens antwoord op mijn vraag….? Ik ga hier niet weg voordat ik een antwoord krijg….!

Bovenstaande tekst ging onlangs over tafel tijdens een van mijn scheidingstrajecten. Het weerspiegelt de emoties en frustraties van de stellen die ik begeleid tijdens hun scheiding en beperkt zich niet tot de mediationtafel. De dynamiek van een stel aan de scheidingstafel geeft een inkijkje in hoe het er thuis aan toe gaat of ging. En ook wat voor hen waarschijnlijk de aanleiding was om uiteindelijk bij mij aan tafel te belanden.

Stress aan tafel

Stellen ervaren de stress en emoties aan de scheidingstafel als emotioneel pittig maar niet anders dan wat zij eigenlijk al gewend waren. Als scheidingsspecialist probeer ik te achterhalen welke patronen er achter die ruzies schuilgaan en op welke manier bepaalde emoties en reacties worden getriggerd. Door dit helder te krijgen en bespreekbaar te maken kan ik ze helpen om zo een nieuw nulpunt te creëren. Een punt waarop ze niet langer vastlopen, in hun eigen groef blijven rondcirkelen, maar handvatten krijgen en ontwikkelen om de situatie voor de toekomst hanteerbaar te maken. Om zelf weer regie te leren pakken. Ruzies verlopen immers vaak volgens eenzelfde patroon. Het zien van het patroon is de helft van de oplossing. Van daaruit volgt ook de uitnodiging om te reflecteren op het eigen aandeel. Hun eigen (onverwerkte) emoties te onderzoeken en daar verantwoordelijkheid voor te nemen. Zo lang dit niet gebeurt zal het patroon ook in andere relaties zichtbaar worden. In dat geval kan het opnieuw leiden tot een breekpunt of heet hangijzer. Je neemt jezelf immers mee.

Aangeleerd ruzie maken

Als mens word je gevormd door het gezin waarin je geboren wordt, de plek waar je wieg stond en waar je opgroeit bepalen je vorming en ontwikkeling. Ook de manier van (niet) communiceren en ruzie maken. Beland jij in een situatie die belangrijk voor je is, die een norm of waarde raakt die jij wilt beschermen, dan zul je daar doorgaans op een zelfde manier op reageren. Die manier is wellicht niet altijd de beste, maar wel de voor jou meest bekende. Zolang niemand je wijst op hoe jij je in zo’n ruzie gedraagt of hoe jij op de ander reageert, zul je hetzelfde blijven doen met steeds dezelfde uitkomst.

Voor het getrainde oog zijn er in de manier waarop mensen ruzie maken bepaalde patronen herkenbaar. Zo duidelijk zelfs dat ik deze kan uittekenen en voorspellen. Maar waaraan herken je nu dergelijke patronen? Ik licht de drie meest voorkomende hieronder even toe:

-1- Zoek de Boef

Het eerste veel gebruikte en herkenbare patroon voor en tijdens een ruzie is die van ‘zoek de boef’. Dit patroon kenmerkt zich doordat partners elkaar de schuld geven van alles wat er mis is in hun relatie. Het is een explosief patroon wat kan ontstaan door een verkeerde opmerking of een afkeurende blik. Er is helaas maar weinig nodig om elkaar in de haren te vliegen en te beschuldigen. De strijd is vaak zo heftig dat zij zelf niet meer in staat zijn om te reflecteren op de situatie. Daarnaast lukt het hen niet om verantwoordelijkheid te nemen voor hun aandeel in de ruzie. De ruzies lijken eindeloos te duren en het stel kiest constant de aanval omdat men zich op deze manier wil verdedigen.

-2- De Protestpolka

Een tweede veel gebruikt en herkenbaar patroon voor en tijdens een ruzie is de ‘protestpolka’. Na het lezen van deze tekst zal je ongetwijfeld kunnen vaststellen dat dit slaat op het voorbeeld wat ik gaf in de eerste zin van deze blog.

Het patroon van de Protestpolka kenmerkt zich doordat de ene partner zich terugtrekt uit de discussie. Hij/zij doet dit zodra deze discussie te confronterend is of te heftig wordt. Op deze manier probeert deze partner rust te creëren en helderheid te verschaffen omtrent datgene wat speelt. Deze positie noemen wij de positie van de terugtrekker. De terugtrekker heeft even tijd nodig om alles te verwerken en op een rij te zetten maar wil bovenal de situatie niet erger maken. De ander pikt dit niet en zal blijven aandringen. Deze positie noemen wij de positie van de aanklamper. Dat de terugtrekker niet meer reageert is voor de aanklamper alleen maar een uitnodiging om nog harder te protesteren. De aanklamper duwt door en wil deze discussie NU voeren en niet halverwege geconfronteerd worden met een afwezige partner. Hoe harder de aanklamper aandringt, hoe minder de terugtrekker beschikbaar is.

-3- Freeze or Flight

En een derde veel gebruikt en herkenbaar patroon voor en tijdens een ruzie is ‘Freeze or Flight’. Dit patroon is eigenlijk een vervolg op de protestpolka. Het kenmerkt zich doordat nu ook de aanklamper beseft dat de terugtrekker niet meer reageert en dat nog meer protesteren geen zin heeft. Nu gooit ook de aanklamper het bijltje er bij neer en trekt zich nu ook terug. Een pijnlijke en treurige leegte tussen beide partners achterlatend.

Hechtingstheorie

Stellen kunnen achteraf aan de hand van het vertoonde gedrag vaak wel beschrijven welke van de drie patronen er voor hen geldt. Ook kunnen zij met enige hulp wel uitvinden of zij in hun ruzies de positie van aanklamper of terugtrekker bekleden. Wat zij niet weten is dat dit gedrag voortkomt uit de manier waarop zij als kind zijn gehecht. Ik zal daar in een toekomstige blog wat meer op ingaan. De hechtingstheorie van John Bowlby (Brits psychiater en pedagoog) stelt dat de wijze waarop de hechting bij kinderen tot stand is gekomen, een voorspellende waarde heeft op de emotionele ontwikkeling van die persoon op latere leeftijd. Een niet-veilige hechting kan bijvoorbeeld leiden tot het gedrag dat een aanklamper en een terugtrekker vertonen.

Inzicht geven

Mijn focus tijdens de gesprekken ligt naast de financiële en fiscale kant, dus ook op het geven van inzicht in de voor hen geldende patronen. Op die manier streef ik naar het vormen van een nieuw toekomstperspectief van waaruit ze, met vertrouwen, betere communicatie en zachtheid kijken naar elkaar en datgene wat zij voorheen hadden.

Gelukkig is het vaker wel dan niet het geval dat stellen het scheidingstraject in een betere onderlinge verstandhouding afsluiten dan dat zij zijn begonnen. Omdat ik weet dat dit een intensieve emotionele en mentale inspanning vereist kijk ik hier altijd met veel respect voor deze stellen op terug.