Scheiden als homo- of lesbisch koppel en de uitdagingen van meerouderschap

Steeds meer kinderen groeien op in regenbooggezinnen: gezinnen waarin homo-, lesbische of biseksuele ouders samen met een donor of een mede-opvoeder een kind grootbrengen. Een kind kan bijvoorbeeld twee moeders en een bekende donor als vader hebben, of een lesbisch stel kan samen een kind opvoeden met een homostel. Dit heet meerouderschap en is een groeiende realiteit.

Maar wat als zo’n relatie eindigt? Scheiden als homo of lesbisch koppel brengt al extra uitdagingen met zich mee, en bij meerouderschap wordt dat nog ingewikkelder. De wet loopt namelijk ver achter op deze realiteit: volgens de wet kan een kind maar twee juridische ouders hebben. Dat betekent dat als je geen juridische ouder bent, je bij een scheiding mogelijk alle rechten en plichten als ouder verliest.

Geen oplossing zolang de wet achterblijft

De wet biedt geen echte oplossing voor deze situaties. Een niet-juridische ouder kan geen gezag aanvragen zonder toestemming van de juridische ouders en kan geen aanspraak maken op rechten bij een scheiding. Dit betekent dat in veel gevallen de band tussen ouder en kind volledig afhankelijk is van de welwillendheid van de juridische ouders.

Meerouderschap wordt in de praktijk steeds gebruikelijker, maar de wet loopt achter. Hierdoor kunnen kinderen en opvoeders na een scheiding in schrijnende situaties belanden, zonder juridische bescherming.

Mediation: Iedereen aan tafel

Als er geen wettelijke regeling is voor meerouderschap bij scheiding, dan is goede communicatie tussen alle opvoeders des te belangrijker. Mediation biedt een manier om álle betrokken ouders aan tafel te krijgen en samen afspraken te maken.

Een mediator kan helpen bij:

Het vastleggen van afspraken over omgang, zorg en opvoeding.
Het voorkomen van juridische conflicten, vooral als een niet-juridische ouder betrokken is.
Het vinden van een regeling die in het belang van het kind is, ook als er geen juridische rechten zijn.

Zonder mediation kan het risico bestaan dat een niet-juridische ouder volledig buitenspel wordt gezet, terwijl hij of zij jarenlang een belangrijke rol in het leven van het kind heeft gespeeld. Door iedereen aan tafel te krijgen, kunnen er afspraken worden gemaakt die recht doen aan de gezinssituatie, ook al erkent de wet deze niet.

Niet uitsluiten, maar insluiten – zeker voor kinderen

Bij een scheiding draait het niet om de ouders, maar om het kind. Kinderen groeien op met de ouders die er voor hen zijn, niet alleen de ouders die juridisch erkend zijn. Een scheiding betekent voor een kind al een grote verandering. Het uitsluiten van een ouderfiguur kan voor extra verdriet en onzekerheid zorgen.

Daarom is het belangrijk om niet te denken in juridische hokjes, maar in de praktijk: wie zijn er in het leven van het kind en welke afspraken maken we om dat stabiel te houden? Meerouderschap mag dan nog niet in de wet geregeld zijn, maar ouders kunnen zelf besluiten om wél inclusief te denken.

Een kind verliest bij een scheiding al genoeg. Laten we ervoor zorgen dat het niet ook nog een ouder verliest.