Scheiden? In welke stressmodus zit jij?
Fight, Flight, Freeze of Fawn?
Vaak zonder dat je het doorhebt (onbewuste stress symptomen), val je terug op een van de vier bekende stressreacties (blokkades in je brein): Fight, Flight, Freeze of Fawn (in het Nederlands vechten, vluchten, bevriezen of pleasen). De hormonen die vrijkomen bij een scheiding met stress zorgen ervoor dat we instinctief reageren.
Storm en stress
Stanley Hall bedacht al in 1904 ‘storm en stress’. De afname van zelfbeheersing bij volwassenen is de ‘storm’ en de toegenomen gevoeligheid is ‘stress’.
Scheiden voelt soms als vliegen in een storm: turbulentie, geen vaste grond onder de voeten en onzekerheid over de bestemming. De vraag is: blijf je in de cockpit zitten om de lucht te klaren, of spring je uit het vliegtuig zonder parachute? Hoe je reageert, hangt af van je stressmodus. Recent onderzoek laat zien dat deze reacties niet alleen invloed hebben op hoe je je scheiding ervaart, maar ook op hoe je daarna je leven opnieuw vormgeeft. Wist je bijvoorbeeld dat mannen vaker sneller opnieuw gaan samenwonen na een scheiding dan vrouwen? Dit verschil wordt nog groter naarmate de leeftijd toeneemt. Laten we de verschillende reacties bij een scheiding eens onder de loep nemen.
1. Fight (vechten) – De strijder
Mensen in de fight-modus gaan de confrontatie aan. Ze willen alles onder controle houden, nemen snel beslissingen en zijn bereid om te vechten voor hun rechten. Dit kan leiden tot felle discussies over alimentatie, co-ouderschap en eigendommen.
Veelvoorkomende reacties:
- “Ik wil alles juridisch goed vastleggen, zwart op wit!”
- “Ik ga dit winnen, ik laat me niet klein krijgen.”
- “Ik eis mijn deel en zal vechten tot het laatste moment!”
Mannen vs. vrouwen: Mannen schieten vaker in de fight-modus als ze hun autoriteit of financiële positie bedreigd voelen. Vrouwen vechten vaak voor stabiliteit en het welzijn van de kinderen.
Soms is het goed om te vechten, maar kleur bekennen is minstens zo belangrijk. Waar sta je écht voor? Ga je de strijd aan om het juiste, of omdat je niet wilt verliezen?
2. Flight (vluchten) – De vermijder
Mensen in de flight-modus willen weg uit de situatie. Ze stellen belangrijke gesprekken uit, reageren niet op juridische stukken en hopen dat het vanzelf overgaat. Dit kan ervoor zorgen dat beslissingen worden genegeerd, wat juist extra problemen oplevert.
Veelvoorkomende reacties:
- “Kan dit niet gewoon vanzelf overwaaien?”
- “Ik weet niet wat ik moet doen, dus ik doe maar niets.”
- “Ik verhuis gewoon naar een andere stad en begin opnieuw.”
Mannen vs. vrouwen: Mannen trekken zich vaak terug als de emoties te intens worden. Vrouwen vermijden soms de scheiding uit angst voor financiële onzekerheid of hopen op verzoening.
Vluchten lijkt soms de makkelijkste optie, maar wat als de turbulentie pas echt begint als je uitstapt? Het vliegtuig verlaten betekent niet altijd dat de lucht klaart.
3. Freeze (bevriezen) – De verlamde
Bij de freeze-modus is de stress zo overweldigend dat iemand niet meer kan handelen. Dit kan leiden tot besluiteloosheid, uitstelgedrag en emotionele blokkades.
Veelvoorkomende reacties:
- “Ik weet niet waar ik moet beginnen…”
- “Ik voel me totaal verlamd en leeg.”
- “Ik blijf maar piekeren en kom nergens toe.”
Mannen vs. vrouwen: Zowel mannen als vrouwen kunnen in deze modus schieten. Er zit wel een verschil in hoe mannen en vrouwen reageren op stressvolle situaties. Vrouwen ervaren vaak emotionele verlamming (ze durven geen beslissingen te nemen), terwijl mannen zich fysiek terugtrekken (zich opsluiten in werk of hobby’s).
Je kunt blijven zweven in onzekerheid, maar vroeg of laat moet je weer de besturing in handen nemen.
4. Fawn (pleasen) – De aanpasser
Mensen in de fawn-modus proberen het de ander naar de zin te maken, zelfs als dat ten koste gaat van hun eigen belangen. Dit komt vaak voor bij mensen die conflicten willen vermijden. Recente inzichten laten zien dat deze reactie, vooral bij vrouwen, ervoor kan zorgen dat ze akkoord gaan met een scheidingsregeling die niet in hun voordeel is, puur om de harmonie te bewaren.
Veelvoorkomende reacties:
- “Als jij maar gelukkig bent, dan red ik me wel.”
- “Ik wil geen ruzie, dus ik ga wel akkoord.”
- “Laten we het gewoon doen zoals jij wilt, dan is het snel voorbij.”
Mannen vs. vrouwen: Vrouwen schieten vaker in de fawn-modus en proberen de scheiding zo harmonieus mogelijk te laten verlopen, soms tegen beter weten in. Mannen doen dit vaak als ze zich schuldig voelen en hun ‘fouten’ goed willen maken.
Maar wie zet de koers uit als jij altijd alleen maar meegaat met de windrichting van de ander?
Wat gebeurt er ná de scheiding?
Niet alleen tijdens de scheiding spelen stressreacties een rol, maar ook in de periode daarna. Uit recent onderzoek van het CBS blijkt dat mannen na een scheiding sneller opnieuw gaan samenwonen dan vrouwen. Binnen vijf jaar na een scheiding woont 40% van de mannen alweer samen, tegenover 35% van de vrouwen. Dit verschil wordt nog groter naarmate de leeftijd hoger is. Zo woont bij 60- tot 65-jarigen slechts 7% van de vrouwen opnieuw samen, terwijl dit bij mannen 21% is.
Een belangrijke factor hierin is de aanwezigheid van kinderen. Ouders met jonge kinderen – vooral moeders – gaan minder snel opnieuw samenwonen. Dit kan te maken hebben met de zorg voor de kinderen en het feit dat kinderen na een scheiding vaker bij de moeder wonen.
Welke stressreactie herken jij bij jezelf?
Het is normaal om verschillende stressreacties te ervaren tijdens een scheiding. Soms schakel je zelfs tussen meerdere reacties, afhankelijk van de situatie. Bewustwording is de eerste stap. Als je herkent in welke modus je zit, kun je bewustere keuzes maken. Het scheiden steeds uitstellen is een slecht plan. Voorkom ziek worden van stress. Mediation helpt hierbij: het voorkomt een vechtscheiding, biedt structuur bij vermijding en geeft ruimte om emoties te verwerken en zal stress verminderen.
Wil je weten hoe jij op een gezonde manier door dit proces heen komt?Neem contact op met ScheidingsWijze, dan kijken we samen hoe jij de regie terugkrijgt.
1 reactie