Scheiden is een emotioneel mijnenveld. Ruzies laaien op, verwijten vliegen over tafel, en voor je het weet, verschijnen de grote labels: “Hij is een narcist” en “Zij heeft borderline.”

Het dilemma

Voor mediators is dit een terugkerend fenomeen. Waar veel vrouwen hun ex als narcist bestempelen, worden vrouwen op hun beurt vaak weggezet als hysterisch, manipulatief en emotioneel onstabiel. De klassieke verdeling: de man als kil en controlerend, de vrouw als irrationeel en labiel.

Maar hoe terecht is dit? En wat betekent het voor mediation als een scheiding al begint met psychologische labels?

Borderline in de scheiding: het label als wapen

Het begint vaak met een gefrustreerde opmerking: “Ik weet het zeker, ze heeft borderline.” Wat volgt is een lijst met bewijsstukken:

Haar woede-uitbarstingen als ze haar zin niet krijgt.
Het eindeloze geëmmer over alimentatie, zorgverdeling en wie welke spullen mag houden.
De emotionele chantage, zoals de angst dat de ander de omgang met de kinderen beperkt, een veelvoorkomend thema bij ouderschapsplannen.
De constante stemmingswisselingen die ervoor zorgen dat het ene moment gesprekken soepel lijken te verlopen en het volgende moment vol escalaties zitten.

In veel gevallen gaat het niet om een psychische stoornis, maar om de extreme emoties die horen bij een scheiding. Toch wordt borderline vaak als argument gebruikt om de ander weg te zetten als irrationeel en onbetrouwbaar, waardoor het mediationproces bemoeilijkt wordt.

Scheiden en borderline: emoties of psychische stoornis?

Borderline persoonlijkheidsstoornis (BPS) is een serieuze diagnose, maar net als narcisme wordt het label in de scheidingscontext vaak te snel gebruikt. Vrouwen die vasthouden aan afspraken of opkomen voor hun rechten worden soms weggezet als ‘manipulatief’. Dit maakt het ingewikkeld om tot werkbare afspraken te komen.

Iemand die moeite heeft met loslaten, is niet automatisch emotioneel onstabiel. Een woede-uitbarsting betekent niet per definitie dat iemand een persoonlijkheidsstoornis heeft. Vaak is het de situatie die zorgt voor intense emoties, vooral als er sprake is van financiële ongelijkheid of onzekerheid over de toekomst. Stress rondom de scheiding kan gedrag uitvergroten en patronen versterken die er eerder al waren, wat mediation uitdagender maakt.

Mediation en borderline: het effect van het label

Net als bij het narcisme-label ligt hier een gevaar voor mediators: de vooringenomenheid. Want hoe kun je onpartijdig blijven als een man al bij voorbaat aangeeft dat zijn ex “onhandelbaar” is?

Veel mannen ervaren hun ex-vrouw als irrationeel en overemotioneel, vooral wanneer er onenigheid is over de zorgverdeling of financiële afwikkeling. Als de vrouw bijvoorbeeld niet instemt met een snel akkoord, wordt dit al snel als ‘onredelijk’ gezien, terwijl zij gewoon haar rechten wil beschermen. Dit patroon komt vaak voor bij het vaststellen van alimentatie of bij het verdelen van vermogen.

Daarnaast kan gaslighting een rol spelen: een techniek waarbij één van de partijen de ander als ‘gek’ of onstabiel neerzet, om zo meer grip op de situatie te krijgen. Dit is een gevaarlijke dynamiek die mediation kan frustreren. Wij mediators moeten alert blijven en niet blind meegaan in beschuldigingen van ‘borderlinegedrag’ zonder concrete observaties.

Soms kan mediation echter lastig worden als de communicatie volledig is vastgelopen en er geen enkele bereidheid is om tot een gezamenlijk plan te komen. Dit betekent niet dat een gang naar de rechter de enige optie is. Er zijn alternatieven zoals apart scheiden, waarbij beide partijen begeleid worden zonder dat ze met elkaar aan tafel hoeven. Dit voorkomt escalaties en langdurige juridische conflicten.

Scheiden zonder labels: een nieuwe blik op conflicten

Door te stoppen met elkaar psychiatrische labels toe te dichten, kunnen we kijken naar wat er écht nodig is om de scheiding tot een goed einde te brengen. De vraag moet niet zijn: Hoe beschermen we je tegen je gestoorde ex?, maar Hoe zorgen we dat jullie allebei goed verder kunnen?

Een scheiding waarin één partij als ‘borderliner’ of ‘narcist’ wordt neergezet, heeft vaak meer te maken met scheidingsstress dan met een daadwerkelijke stoornis. Daarom is het belangrijk om oplossingsgericht te blijven. Bij ScheidingsWijze ligt de focus op mediation die voorkomt dat een scheiding onnodig escaleert en jarenlange conflicten veroorzaakt.

Door goede afspraken te maken over financiën, kinderen en omgang, kunnen ex-partners sneller een nieuwe start maken. Soms is dat samen aan tafel, soms via aparte begeleiding. Belangrijk is dat de focus blijft liggen op een werkbare toekomst, niet op een strijd uit het verleden. En natuurlijk houden we er rekening mee dat het natuurlijk wel zo kan zijn dat er wel sprake is van borderline of narcisme, maar stoppen we met labels plakken.

Wil je begeleiding bij een scheiding waarin emoties hoog oplopen? Neem contact op met onze gespecialiseerde mediators en ontdek welke aanpak het beste past bij jouw situatie.